Ne Kadar Türkçe Biliyoruz ? (Alıntıdır)
Gönderilme zamanı: 11 Ağu 2010 23:19
Türkçede En Temel Yazım Kuralları
Örneğin ;
“-ewt. bunu bende biliomm. sen daa bilmionmuuu???
- biliom tabee………
- tmm o zmn. grsrz. byyy.”
Sizce bu diyalog hangi dille yazılmış olabilir? Türkçeye biraz benziyor, öyle değil mi? Evet, biraz zorlayınca, birkaç kez baştan okuyunca… Evet, evet, çözdük sonunda. Bu, Türkçe…
Türkçe, son zamanlarda o kadar yıpratıldı ki, bırakın Türkçe öğrenmeye çalışan bir yabancıyı, ana dili Türkçe olan birisi bile İnternet ortamındaki Türkçeyi anlayamaz hâle geldi. Sözüm ona “forum” sitelerindeki konulardaki, “blog”lardaki yazıların altlarındaki, haberlerdeki yorumlar o kadar basit, o kadar âdî bir dille yazılmaya başlandı ki, “İnternetteki Yazım Kuralları v 1.4”ü bilmeyen birisi için bu yazılıp çizilenlerden bir şey anlayabilmek imkânsız oldu. Öyle ki, ilkokul birinci sınıfta öğretilen yazım kuralları bile hiçe sayılmaya başlandı. Bu yüzden, “en genel” yazım kurallarını tekrar hatırlatma ihtiyacı hissettim ve bu yazıyı hazırlamaya karar verdim. İşte, Türkçeyi tam olarak olmasa bile, nispeten “iyi” bir şekilde kullanabilmek için bazı ipuçları:
1. Cümleye daima büyük harfle başlayın. Her ne kadar bazı İnternet sitelerinde “küçük harf zorunluluğu” olsa da, bunu doğru bulmuyorum. Sonuç olarak büyük harfler boş yere üretilmemiş, öyle değil mi?
2. Kelimelerdeki harfleri hiçbir zaman “yutmayın” ve Türkçe alfabede olmayan w, x, q… gibi sesleri Türkçe kelimelere karıştırmayın. Yani, “evet” yerine “ewt”, “tamam” yerine “tmm” ya da “ok”, “geliyorum” yerine “geliom”, “yapacağım” yerine “yapcam” gibi gülünç ifâdeler kullanmayın.
3. İngilizce teknik terimlerin Türkçe karşılıklarını kullanmaya özen gösterin: “Server” yerine “sunucu”, “flash disk” yerine “taşınabilir bellek”, “cpu” yerine “işlemci”, “printer” yerine “yazıcı” vb. gibi…
4. Noktadan, virgülden, ünlemden, soru işaretinden vs. sonra mutlaka bir boşluk getirin. “Elma,armut;kavun,karpuz.” yerine “Elma, armut; kavun, karpuz.” gibi…
5. Kesme işaretini kullanmaya özen gösterin. Özel isimlere gelen çekim ekleri daima kesme işareti ile ayrılır: “Ankara’ya”, İstanbul’dan”, “Meltem’e” vs. gibi. Yalnız, hatırlatmakta fayda var: Dil isimlerine gelen ekler hiçbir zaman ayrılmaz. Örneğin; “Türkçe’yi” değil “Türkçeyi” yazımı doğrudur.
5. Ayrı ve bitişik yazılması gereken de/da eklerinin farkına varın. “Dahi” anlamındaki “de” eki her zaman ayrı yazılır: “Ali de toplantıya katılacak (Ali dahi toplantıya katılacak).” gibi. “Ayşe’de toplantıya katılacak.” derseniz, “Toplantıya katılacak kişilerden birisi Ayşe’nin içinde toplantıya katılacak.” demiş olursunuz.
6. Soru eki olan “mi” her zaman ayrı yazılır: “Dün yağmur mu yağdı?”
7. “Şey”li şeyler her zaman ayrı yazılır: “Bildiğim bir şey var ki, o da yaşamak.”
8. “Her” de yine her zaman ayrı yazılır: “Her şeye sahip olmak istiyordu.”
9. “Ki” eki, eğer bir sahiplik bildiriyorsa bitişik yazılır: “Benimki (benim arabam) daha hızlı.” Bağlaç olan “ki” ise daima ayrı yazılır: “O kadar yorgunum ki, hemen uyumak istiyorum.” Peki bu “ki”yi nasıl anlayacağız? Çok basit: “ki”yi ve sonrasını silin. Geride kalan kısım anlamlı bir cümle oluşturuyorsa bu iş tamamdır. Oradaki “ki” ayrı yazılmalıdır.
10. Yazımı en çok karıştırılan kelimeler ve bunların doğru yazımları ise şöyledir:
herkez > herkes
yalnış > yanlış
orjinal > orijinal
fiat > fiyat
miğde > mide
pekçok > pek çok
11. Hâl Ekleri:
a) -i (yükleme) hâli: İsmi niteler, etkiyi gösterir. Yüklem ne ile ilgiliyse ona gönderme yapar. Örneğin; “Bilgisayarı ne zaman getireceksin?” (‘neyi getireceksin?’ gibi ‘kimi’ ve ‘neyi’ sorularına cevap verir.)
b) -e (yönelme) hâli: Genellikle bir yerden bir yere hareketi gösterir. Örneğin: “Arabayla İstanbul’a gittiler.” (‘nereye gittiler?’ gibi ‘nereye’, ‘kime’ vb. sorulara cevap verir.)
c) -de (bulunma) hâli: Konum bildirir. Örneğin: “Telefonumu evde unutmuşum.” (‘nerede unutmuşum?’ gibi ‘nerede’, ‘kimde’ vb. sorulara cevap verir.)
ç) -den (çıkma) hâli: Bir ayrılma durumunu bildirir. Örneğin: “Ankara’dan İstanbul’a doğru yola çıktılar.” (‘nereden yola çıktılar?’ gibi ‘nereden’, ‘kimden’ vb. sorulara cevap verir.
d) Yalın hâl: İsmin hiçbir hâl eki almış hâlidir. Örneğin; telefon, İzmir, otobüs…
Eğer bir kelimenin nasıl yazılacağını bilmiyorsanız, http://tdkterim.gov.tr/seslisozluk/?kat ... ime=&ayn=0 yer alan “Güncel Türkçe Sözlük” sayesinde doğru yazım şeklini öğrenebilirsiniz.
Bunlar, en temel yazım kurallarıdır. Bu kuralların daha fazlasına yine Türk Dil Kurumunun sitesi üzerinden ulaşabilirsiniz.
bknz. ; Http://www.tdk.gov.tr
İyi eğlenceler.
Örneğin ;
“-ewt. bunu bende biliomm. sen daa bilmionmuuu???
- biliom tabee………
- tmm o zmn. grsrz. byyy.”
Sizce bu diyalog hangi dille yazılmış olabilir? Türkçeye biraz benziyor, öyle değil mi? Evet, biraz zorlayınca, birkaç kez baştan okuyunca… Evet, evet, çözdük sonunda. Bu, Türkçe…
Türkçe, son zamanlarda o kadar yıpratıldı ki, bırakın Türkçe öğrenmeye çalışan bir yabancıyı, ana dili Türkçe olan birisi bile İnternet ortamındaki Türkçeyi anlayamaz hâle geldi. Sözüm ona “forum” sitelerindeki konulardaki, “blog”lardaki yazıların altlarındaki, haberlerdeki yorumlar o kadar basit, o kadar âdî bir dille yazılmaya başlandı ki, “İnternetteki Yazım Kuralları v 1.4”ü bilmeyen birisi için bu yazılıp çizilenlerden bir şey anlayabilmek imkânsız oldu. Öyle ki, ilkokul birinci sınıfta öğretilen yazım kuralları bile hiçe sayılmaya başlandı. Bu yüzden, “en genel” yazım kurallarını tekrar hatırlatma ihtiyacı hissettim ve bu yazıyı hazırlamaya karar verdim. İşte, Türkçeyi tam olarak olmasa bile, nispeten “iyi” bir şekilde kullanabilmek için bazı ipuçları:
1. Cümleye daima büyük harfle başlayın. Her ne kadar bazı İnternet sitelerinde “küçük harf zorunluluğu” olsa da, bunu doğru bulmuyorum. Sonuç olarak büyük harfler boş yere üretilmemiş, öyle değil mi?
2. Kelimelerdeki harfleri hiçbir zaman “yutmayın” ve Türkçe alfabede olmayan w, x, q… gibi sesleri Türkçe kelimelere karıştırmayın. Yani, “evet” yerine “ewt”, “tamam” yerine “tmm” ya da “ok”, “geliyorum” yerine “geliom”, “yapacağım” yerine “yapcam” gibi gülünç ifâdeler kullanmayın.
3. İngilizce teknik terimlerin Türkçe karşılıklarını kullanmaya özen gösterin: “Server” yerine “sunucu”, “flash disk” yerine “taşınabilir bellek”, “cpu” yerine “işlemci”, “printer” yerine “yazıcı” vb. gibi…
4. Noktadan, virgülden, ünlemden, soru işaretinden vs. sonra mutlaka bir boşluk getirin. “Elma,armut;kavun,karpuz.” yerine “Elma, armut; kavun, karpuz.” gibi…
5. Kesme işaretini kullanmaya özen gösterin. Özel isimlere gelen çekim ekleri daima kesme işareti ile ayrılır: “Ankara’ya”, İstanbul’dan”, “Meltem’e” vs. gibi. Yalnız, hatırlatmakta fayda var: Dil isimlerine gelen ekler hiçbir zaman ayrılmaz. Örneğin; “Türkçe’yi” değil “Türkçeyi” yazımı doğrudur.
5. Ayrı ve bitişik yazılması gereken de/da eklerinin farkına varın. “Dahi” anlamındaki “de” eki her zaman ayrı yazılır: “Ali de toplantıya katılacak (Ali dahi toplantıya katılacak).” gibi. “Ayşe’de toplantıya katılacak.” derseniz, “Toplantıya katılacak kişilerden birisi Ayşe’nin içinde toplantıya katılacak.” demiş olursunuz.
6. Soru eki olan “mi” her zaman ayrı yazılır: “Dün yağmur mu yağdı?”
7. “Şey”li şeyler her zaman ayrı yazılır: “Bildiğim bir şey var ki, o da yaşamak.”
8. “Her” de yine her zaman ayrı yazılır: “Her şeye sahip olmak istiyordu.”
9. “Ki” eki, eğer bir sahiplik bildiriyorsa bitişik yazılır: “Benimki (benim arabam) daha hızlı.” Bağlaç olan “ki” ise daima ayrı yazılır: “O kadar yorgunum ki, hemen uyumak istiyorum.” Peki bu “ki”yi nasıl anlayacağız? Çok basit: “ki”yi ve sonrasını silin. Geride kalan kısım anlamlı bir cümle oluşturuyorsa bu iş tamamdır. Oradaki “ki” ayrı yazılmalıdır.
10. Yazımı en çok karıştırılan kelimeler ve bunların doğru yazımları ise şöyledir:
herkez > herkes
yalnış > yanlış
orjinal > orijinal
fiat > fiyat
miğde > mide
pekçok > pek çok
11. Hâl Ekleri:
a) -i (yükleme) hâli: İsmi niteler, etkiyi gösterir. Yüklem ne ile ilgiliyse ona gönderme yapar. Örneğin; “Bilgisayarı ne zaman getireceksin?” (‘neyi getireceksin?’ gibi ‘kimi’ ve ‘neyi’ sorularına cevap verir.)
b) -e (yönelme) hâli: Genellikle bir yerden bir yere hareketi gösterir. Örneğin: “Arabayla İstanbul’a gittiler.” (‘nereye gittiler?’ gibi ‘nereye’, ‘kime’ vb. sorulara cevap verir.)
c) -de (bulunma) hâli: Konum bildirir. Örneğin: “Telefonumu evde unutmuşum.” (‘nerede unutmuşum?’ gibi ‘nerede’, ‘kimde’ vb. sorulara cevap verir.)
ç) -den (çıkma) hâli: Bir ayrılma durumunu bildirir. Örneğin: “Ankara’dan İstanbul’a doğru yola çıktılar.” (‘nereden yola çıktılar?’ gibi ‘nereden’, ‘kimden’ vb. sorulara cevap verir.
d) Yalın hâl: İsmin hiçbir hâl eki almış hâlidir. Örneğin; telefon, İzmir, otobüs…
Eğer bir kelimenin nasıl yazılacağını bilmiyorsanız, http://tdkterim.gov.tr/seslisozluk/?kat ... ime=&ayn=0 yer alan “Güncel Türkçe Sözlük” sayesinde doğru yazım şeklini öğrenebilirsiniz.
Bunlar, en temel yazım kurallarıdır. Bu kuralların daha fazlasına yine Türk Dil Kurumunun sitesi üzerinden ulaşabilirsiniz.
bknz. ; Http://www.tdk.gov.tr
İyi eğlenceler.
